Əməliyyat Sistemləri, Internet və Azərbaycan əlifbasındakı “Ə” hərfi

Nədən website`lar və əksər web resurslar "Ə" hərfini dəstəklədiyi halda,windows PC OS`ləri, linux OS`lər dəstəklədiyi halda niyə deyilir ki bu hərfi bütün device OS`ləri dəstəkləmir və dəyişmək lazımdır.Doğrudanmı Android,İOS, Symbian,WP OS`lər üçün bunu dəstəkləməsi üçün istehsalçı qarşısında məsələ qaldırmaq çətindir ki bizim özünü ağılı sayan dilçilərimiz bunu dəyişmək təklifi edirlər

Verilmiş cavablar və yazılan şərhlər (18 cavab var)

Onar Alili (2012-09-07 11:19:13)
Ə hərfini texnologiya şirkətləri üçün problem olmadığını yuxarda yazmışdım yəni istənilsə olunmuyacaq bir şey deyil.Əgər onlar bunu etmirsə onda biz uygunlaşmalıyıq onlarlar. Heç bir geriləmə olmuyacaq dərsliklərdə hərflər deyşiləcək onsuzda yenilənir,əgər texn. şirkətləri ə hərfini problem edirsə onda Ə hərfini yığışdırıb uyğunlaşmaq lazimdir.Artıq 3 ildir ki mən Ə hərfinin mənə problem yaratmıyıb,4il əvvəl delphi`də belə probləm xatırlıyıram,günümüz texnologiyasında biz bu problemi görməyə bilərki amma ciddi sistemlərdə yəni sistem tərcüməsində Ə hərfi problem yaratdığıda bilinəm birşeydir.

Elvin Hacı (2012-09-07 01:01:27)
Birbaşa yunan deyil, amma onların və gürcülərin(bir də qədim albanların) əlifbası da başqa əlifba qrafikasında yaradılıb. Movses Xorenatsi tərəfindən. Əlifbanın adına wikidə baxmaq olar, unutmuşam. Yəni deməyim o ki heç də 0-dan əlifba deyil onlarda. Və başqa qrafikada əlifba qurmaqda pis nəsə yoxdur, hələ hələ latında qurmaq çox yaxşıdır ki nəhəng latın əlifbası ailəsi də oxunaqlı olur. Ə-yə gəldikdə əlifbamızın ən ciddi qüsurudur. A iki nöqtə əla idi, 92də eləydi mən ibtidaidə oxuyarkən, sonra bu ə-ni kirildən gətirdilər bura. Amma artıq oturuşub və formalaşıb, bundan sonra nəyisə dəyişməyə gərək yox. Digər ç-ch, q-g və.s. əvəzetmə təkliflərini isə cəfəngiyyat sayıram, nə vaxtsa olması da real deyil.

Amil (2012-09-06 21:37:19)
Elə mən də bunu deyirəm də... DƏYİŞİLMƏSİN!!!

musarir (2012-09-06 21:29:33)
Bizdə həmişə islahat adını eşidəndə ,o dəqiqə can atırlar var olan bir şeyi məhv edib yenisini qurmağa ... olmazı ki elə mövcuda olanın üzərində işləyib onu irəli aparaq ? Orada olmayanı çalışaq ora daxil edək . yadıma 90`cı illər gəlir o zaman aznet qavarmı melə yox idi.AMMA informatika marqlananlar öz yanlarında hansısa Azərbaycan dilini normalarına uğun nələrsə etmə çalışırdılar ,Daha sonralar ən möhtəşəm deyərdim aznetin uğuru linux.az disturosu oldu .. onu eşidəndə yadımadı necə fərəhləmişdim.. halbu ki o zaman PC`mizdə yox idi,çalışardıq institun məktəbin, informatika otağında qalıb ,nəs qurdalayıb öyrənək . Baxın Aznet indiki uğurları o dövrlərdə başlayır və ö dövürdəki misqal misqal inkişaf etmiş adamların əziyyətini heçə endirmək deməkdir bütün bu dəyişikliklər . Bütöv bir 25-30 yaşlı nəslin müəyyən uğurların görməməzlikdən gəlmək deməkdir .

musarir (2012-09-06 21:18:19)
iş orasındadaır kı -ə- hərfini dəyişəndən sonra başlayacaqlar başqa dildə olan islahatlar sonrada yazı ədəbiyyat, daha sonra bunların bərpası yoxlanılması daha sonra yenidə adaptasıya ohoo təsəsvur edin sizin təbirinizcə yeniliklərər açıq olsaq onda bir 20 ildə geri düşəcəyik bə yaxşı onda onu kimi düzələdəcə buda eliyir indikindi üzərinə gəlsə 40 il .. yəni dunya bizdə 40 ondə olacaq hər sahədə İT`də heç bir ildə geri qalmaq , bədbaxtlıqdır qalsındakı bu qırx olsun .. "Ə" nin işarəsindəyişdilməsi müzakirə olunsa , eləlıri olcaq ki durub deyəcək ki ,ümumiyyətlə ləğv edilsin bu hərif həm qrafomer həmdə səsləndirmə baxımından ... Hal hazırda dilmanc layihində səsləndirmə üzərrində iş geri bə yaxşı təsəvür edirsiniz indiyə qədər qət edilmiş həmin layihədədki yollu təzədən başlamalı olacaqlar ... İş device`lər ilə bitmir eyy , sadəcə məsləsni elə qoyurlar ki , guyakı device OS`lər hər ölkədə standartları qəbul edir bircə bizimki qəbul etmir ,çünki bu şriftlər dunya standartına cavab vermir ..Burda sadəcə -mən birdənə -Ə- hərfini yazmışam qalan bütün hərflərər dəyişiklik etmək istəyəcəklər ,baxın ( “ğ”, “ş”, “ö”, “ü”, “ç”, “ı” )bunlarda nəzərdə keçiriləcək. Yəqin edərsiniz bundan sonra İT`də nə vəziyyətdə olduğumuzu ,onsuzda güc bəla ilə irəlləyə bilirk onda lap qolumuz qanadımız qırılacaq.

Amil (2012-09-06 21:11:59)
Ay millət, başa düşün! Bizim çox gözəl dilimiz var. Heç bir şeyə dəyişiklik lazım deyil. Çoxları deyir ki, bizim əlifba latın əlifbası əsasında yaranıb... Nə olsun ki?... Ermənilər öz əlifbalarını tərifləyirlər ki, öz qrafikalarımız var. Amma, onu da deyim ki, yunan əlifbasına çox oxşuyur.

Onar Alili (2012-09-06 20:43:00)
Ə hərfini tətbiq ilə əlavə etmək olar(WP) ama tətbiqsiz dəstəklənməyi çox gözəl olardı. Hərfin dəyşilməyinə başqa tərəfdən baxsaq haqq vermək olar,yenilikçi olmaq lazımdır bəzən tələblərə uyğun davranmaq lazımdır,qaldı kitablara və s. onlarda vaxt keçdikçə düzələr.Biz gənc dövlətik bu cür formalaşmağımıza,inkişaf etməyimizə bir tərəfli baxmıyaq,uzun müzakirə mövzusudur,əldə olan resurslar nədir,dəyişməklə nələr qazanacıyıq,digər sahələrə necə təsr edəcək və s. kimi sualları analiz etmək lazımdır.

Amil (2012-09-06 19:39:31)
Düzdür. Bunu misal üçün yazdım. Dedikləriniz doğrudur. Amma, tutaq ki, min bir əziyyətlə kitablar, jurnallar, qəzetlər, saytlar dəyişildi. Yəni ki, "ə"nin yerinə "ä" oldu... Buna öyrəşmək də var axı... Onsuz da inkişafımız göz qabağındadır. Bu bizi daha da geriyə atacaq.

musarir (2012-09-06 19:02:15)
elə "Ə" hərfinidə dəyişmək istəyənləri bəzi qismidə siz göstərdiyiniz hərifləri göstərirlər və deyirlər ki baxın bular dəstəklənir amma "ə"hərifini qrafomeri uyğun gəlmir, çünki belı bir qrafomer latın əlifsasında yoxdur ,və guyaki -bu "ä" vardir deyə onunla əvəzləmək istəyirlər . Bəla burasıda deyil eyy Təki hərfi dəyişimi İt ilə bitsə nə var ki , təsəvür edin 20 illdir bütün sənədlər və kitablar bu şriftlər ilə yazılıb indi bunları təzədən çapa verəcəklər ,? təsəvürr hər çapa verilin hansısa məlumat istər istəməz xəta ilə üzləşir .. Buda məlumat həm İt həmdə Yazılı məlumat bazasının yalnış getmə ehtimalını artırır. birdə deyirsiniz eyy ki ha bircə "Ə" hərfini dəstəkləmir WP bax onuda mobitel diqqət eləməlidir ki ,hansı düzdür hansı səhv çünki artıq nokia`nin demək olar ki rəsmi sevice mərkəzinidə burada açıblar , deyəsən daha MDB ilə əlaqəsi az səviyyədədi.

Amil (2012-09-06 18:44:25)
Məndə WP-dir. İnterfeys dili kimi Azərbaycan dili yoxdu. Amma, yazı dilini türkcə qoyduqda, "ğ", "ş", "ö", "ü" hərflərini dəstəkləyir. Bircə problem "ə"dir ki, onu da copy+paste edərək istifadə etmək olur.

musarir (2012-09-06 18:33:28)
vallah o siz deyən gray market `dən istehlak olan mallarıda dilini dəyişmək olar əgər rəsmi istehsalçı bunda maraqlı olsa, yəni microsoft`u sevnəsəsmdə amma haqqı yemək olmaz , çalışdığı qədər rəsmi dövlət dilinə hörmət etməyi özündə nümayiş etdirir (yəni Əlavə AZ-AZ(latınqrafikalı ) LİP çıxarmaqla ) düşünürəm ki bunu moble`dədə edə bilər misal WP 7-8 əlavə refresh FW pack çıxarmaqla

musarir (2012-09-06 18:24:39)
Yo problemləri bu hərif kimi digər həriflərdir misal, ş-ö-ğ-ı kimi .Tamam tərcümə məsləsini məndə anlayıram ki hansı ölkədə bazarda uğur varsa öna yönəlirlər , amma heç olmsa yazı qrafikası dəstəkləsinlər. daha bu qədərdə etinasizlıq olmaz ki ,niyə apple türkiyədə yazı və telefon dilini dəstəklədiyi halda azərbaycan dilin dəstəkləməsin ... başqa bir məsləs samsung və nokia niyə alt seqment telefonlarında dəstəkləyir amma yuxarı seqment yox ?

Onar Alili (2012-09-06 18:18:23)
Azərbaycan dilində istənilən sistem tərcümə oluna bilər necəki başqa ölkələrin o qarışıq simvollardan ibarət hərfləri tərcümə olunur.Sadəcə o başqa ölkələr Çin kimi böyük isitfadəçisi olan ölkələrdir.Şirkətlərdə bu istifadəçi sayını nəzərə alıb hansısa dildə sistemini tərcümə eliyir. Texnologiya sahəsində ölkəmiz tez-tez hallandığı haldada tərcümə oluna bilər. Məncə ə hərfinən imtina eləməyin mənası yoxdur,onsuzda tərcümə olunmuyacaq çünki Onlar üçün problem ə hərfi deyil.

Ruslan Butdayev (2012-09-06 18:14:18)
Azerbaycana gelen telefonlarin coxu dubaydan Gray market deyilir ordan alinir yei resmi olaraq bize gonderish olunmur. Eger resmi gonderish olarsa hemin gonderishde olkenin telebleri resmi seviyyede nezere alinir ki qeyri leqal olmasin. Ve sadaladiginiz cihazlar artiq resmi olaraq Azerbaycana gonderimleyi nezerde tutuldugu uchun orda o dile yer ayrilib.. Digerleri ise bize resmi olaraq gonderilmir ona gore orda Azerbaycan dili telebi qoyula bilmez.. Resmi distr. onu resmi olaraq qeydiyyatdan kecirib alarsa o zaman icerizinde Azerbaycan dilini olma ehtimali artir ve teleb qoyub tercume de eletdire bilir. Firma hehc vaxt bazar payindan itirmek itemediyi uchun bu yola getmeye razi olur (Apple dan bashqa )) o da yavash yavash desteklemeye bashlayib artiq) .. Artiq bizde de qeyri resmi gelen telefonlar qeydiyata dushecek (bele bir organ yarandi). Resmi olaraq olkeye girmeyibse 1 aydan artiq ishlemeyecek bizim operatorlarla. belke o zaman bu dil desteyi qabariq shekilde ortaya chixmaga bashlayacaq.. Hemde dovlet seviyyesinde bu tip ishlerle maraqlanmirla.. IT sahesi bizim dovletda camaatin dilindeki kimidi.. Proqrammist ya da Xakker.. format eden kom duzelden proqrammistdi , server zad bele sheylerden bashi cixan xakkerdi ).. umumiiyetle olkeni IT sahesinde savadlashdirmaq lazimdi. word excel bilmek it demek olmadigini basha dushmelidi insanlar.. Internet deyende orta yashdan yuxarilar 18+ fikirleshir! Cavanlar chat, sosial shebeke oyun.. ve s. insanlara internetin ve komputerin onlardan qat qat artigina malik oldugunu gostermek heves yaratmaq lazimdi.. internetin insan vaxtina ne qeder qenaet elediyini ishlerin ne qeder suretle yerine yetirilmesine ve s. serait yaratdigini aydinlatmaq lazimdir.. Bu hamisi olandan sorna ve IT intensivleshenden sonra dil ister istemez mecbur olaraq qabaracaq.. Her kes artiq rus ingilis dilini bilmir.. Azerbaycan tek bakidan ibaret deyil.. IT intensivleshse her kesin anlamasi uchun artiq proqram shirketleri de proqramlarini tercume elemeye stimul gorecekler.. neinki telefonlarda.. INSHALLAH yaxshi olar.. Bizde bir shey dushunmeliyik bu dediklerim barede.. Qarshiliq gozlemeksizin neyse bir kompaniyaya bashlamaq lazimdi tebii ki dovlet desteyi ile.. amma ki dovletde de butun bunlari dushunen ve olmasini isteyenler lazimdi .)) neyse 20 ilden sonra bunlar bashlayacaq artiq eminem.. sadece cavanlashma prosessi bashlamalidi idarecilik de ))

musarir (2012-09-06 18:01:16)
Niyə ni kakoyta olkıni yazı dilin appl və ya samsung dəstəkləyir bizimkini dəstəkləməsin , bunu biz yox eyy onu bura gətirən distrubitor tələb eləməlidir( misal -mobitel,inteqral,caspianmobile ,akhundoff networks və.s) ki abalam dövlətin qanun budur istəyirsən bu ölkədə bazara çıxasan onda bu etməyə məcbursan

musarir (2012-09-06 17:56:41)
MM və AMEA təklif olsa müzakirə etməyə hazır olduqlarını bəyan ediblər . birdəki un Officail formada bun etmək olursa niyədə officail formada ölkəyə gətirilən cihazlarda bunu etmək olmasın misal üçün symbian`da repack edilmis FW ilə.android`də root`lamaq etmək olursa deməli istehsalçılar bun haydı hadı eləyə bilərlər necə olur nokia s40`da həm dil həmdə yazı Azərbaycanca edə bilir,amma S60 və Bella`da və ya WP7-8 bunu edə bilmir.Və ya samsung bunu bəzi avara bada phone`də və java base telefonlarda edə bilirsə (azərbycan dilində menyu) və ya hansısa ekskluziv GN planshetdə və ya hibrid`də edə bilirsə niyə digər mobile device`lərində eləmir ? eləcədə apple və HTC . Qısası hansısa absurdistana görə əlifba dəyişməyə lüzüm varmı ? qalsında bu hansısa istehsalçı olsun ?

Ruslan Butdayev (2012-09-06 17:41:29)
Bele birmeseleden xeberim yoxdu duzu hech qabagima hele yazi ve s. cixmayib. men bilen desteklenme var axi artiq. Kecen defe hansi axirinci model telefonda Android Azerbaycanca idi. ə herfide var idi. Qaldi IOS destekleyir ancaq gosterir )).. Ama hardasa oxumushdum ki IOS 6 da ə hərfi olacaq keyboardda.. umumiyyetle bizimkile bir ara himni de deyishmek isteyirdiler..)) men fikir vermirem onsuzda apple ya samsing ve ya microsoft qarshisinda biz kimik ki idda qaldiraq neyese.. mecbur deyiller support elemeye.. sadece biz IT de nese yenilikle ve ya onlara lazim olacaq maraqli olacaq nese bir shey elemekle onlarda bunun uchun stimul yarada bilerik .. o da ki ..... ))))

Amil (2012-09-06 17:36:04)
Salam. Mən buna tam qarşıyam. Bilmirəm bu hansı "savadlı"nın fikridir, amma, Aznetdə olan bu qədər "ə"ləri yığışdırmaq çox çətin olar. Qaldı ki, mobil əməliyyat sistemlərinə, fikrimcə bunu təşkil etmək çətin deyil. Sadəcə üstünə düşmək lazımdır.